MURSALLAR KALESİ
Dörtdivan, oldukça zengin ve renkli bir geçmişe sahiptir. Onun tarihine ışık tutabilecek değerlerinden birisi de Mursallar Kalesi’dir. Bu kale “Asar” olarak da bilinmektedir. Bilindiği üzere bu kelimenin “hisar”la yakın bir ilgisi vardır. Bu isim kalenin hisarlarından günümüze kalmış olabilir.
Mursallar Kalesi, Dörtdivan’da Yağbaşlar Köyü, Mursallar Mahallesi sınırı içindedir. Eskilerin naklettiğine göre burada yabancılar yaşıyormuş. Rivayete göre burada önceden büyük bir savaş olmuştur.
Mursallar Kalesi, etrafına hâkim bir tepe üzerinde bulunmaktadır. Burada hâlen kale kalıntıları bulunmaktadır. Tepe, görünüş olarak pramidi andırmaktadır. Buranın içerisinde kıymetli eşyanın olduğuna inanılmaktadır. Savaş esnasında yabancılar bu pramidin her yerini kapatmışlar. Günümüzde koruma altındadır. Halk arasında yaptığımız derlemelerde burada yedi adet oda bulunduğu söylenmiştir. Her odada kıymetli eşya vardır. Burada daha önce çalışma yapılmak istenmiş ama bu mümkün olmamıştır. Çünkü kalenin bulunduğu tepenin eteklerinde ve tepe üzerinde araziler vardır. Buralar ekili arazilerdir.
Mursallar Mahallesi’nde hamam kalıntıları da yer almaktadır. Halk arasında Asar’ın etrafını koruduğuna inanılan bir tane büyük yılanın olduğuna inanılır. Bilindiği gibi halk arasında hazineleri ejderhaların veya büyük yılanların koruduğuna inanılmaktadır. Bu inanışın bununla bir ilgisi vardır.
Ali Rıza Ünlü, Gerede tarihi üzerine kaleme aldığı eserinde burası hakkında bazı önemli bilgiler vermektedir. Önemine binaen bu satırları aynen buraya kaydetmek istiyoruz: “Gerede’nin Dörtdivan nahiyesi dahilinde ‘Yağbaşlar’ Köyü’nün ‘Mürseller’ adında yirmi beş haneli bir mahallesi vardır ki, burası Yağbaşlar Köyü’nün bir kilometre doğusundadır. Bu mahallenin kuzeyinde büyük bir tepe var. Güneyinde ise yığma olduğu anlaşılan diğer bir büyük bir tepe vardır. Burası etrafa hakim bir manzara arz eder. Köylüler buraya ‘Mürseller Kalesi” diyorlar. Buraya bizzat çıkarak oldukça uzun incelemede bulundum. Buradaki tarlanın etrafında çok muhkem olduğu anlaşılan kale duvarları kalıntıları vardır. Bu duvarlar kamilen kargirdir. Fakat üzerinde olan kısımlar köylüler tarafından bozulmuş, taşlar alınmış ve düzeltilerek tarla haline konulmuştur. Tarla topraklarında ve kale duvarlarının dış kısımlarında araştırmalar yaptım; ufak, beyaz mermer parçaları, desti ve tuğla parçaları ve bazı kadınların kollarına taktıkları bilezik diğer adı halhal parçaları buldum. Bilezik parçaları renkli ve sırçadır.Bu kalenin üst ve zemin katlarının yolları ve kapıları güney tarafındadır. Buradan güneye doğru inilirken iki kilometre mesafede bulunan çaya kadar pek çok bina kalıntıları vardır. Bu asar çok eski ve toprak altında kalmış olmakla beraber Eti İmparatorluğu devrine ait olduğu şüphesizdir. Burada kaleden Çağa’[ya] kadar gittiği anlaşılan yeraltında tuğla ile çok muntazam yapılmış kalenin iç ve gizli yolu olduğunda şüphe olmayan bir kemer varsa da henüz bu kemer açılmamıştır. Köylüler buradan ihtiyaçlarında kullanmak üzere biraz tuğla sökmüşlerse de kemerleri açamamışlardır. Biraz daha kazılsa açılacak ve ne ise meydana çıkacaktır.”(Ali Rıza Ünlü, Tarih Boyunca Gerede, Osmanlıcadan Akt: Ömer Cevahircioğlu, İstanbul 2000, s. 24-25.)
Bu kale üzerinde biz de bazı incelemelerde bulunduk. Ali Rıza Ünlü’den yüz yıl sonra böyle bir incelemeye giriştiğimiz için doğal olarak onun elde ettiği kalıntıların hepsine ulaşamadık. Fakat kale üzerinde kale duvarlarının önemli bir kısmı hâlâ mevcut. Ayrıca tuğla ve testi parçalarına biz de tesadüf ettik. Kalenin eteklerinde taşlarla çevrili birkaç alan dikkatimizi çekti. Daha aşağı taraflarda ise köylüler tarafında bir araya getirilmiş taş öbekleri mevcuttur. Ali Rıza Ünlü’nün bahsettiği kalenin güney istikametinde yer alan yol hâlen belirgindir. Bu mevkiyle ilgili görüşme yaptığımız köylüler Köroğlu Tepesinden kaleye kadar gelen bir yer altı suyundan söz ettiler. Bütün bunlar bu kalenin incelenmesi gerekli bir tarih hazinesi olduğunu göstermektedir. Mursallar Kalesi, Dörtdivan’ın henüz el değmemiş hazinelerinden birisidir. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
