MENGEN’DEKİ YUNUS EMRE MAKAMI
Bolu, Yunus Emre’nin hatıraları bakımından çok zengin bir yerdir. Yunus Emre ve takipçilerinin ilahilerine buradaki cönk ve mecmualarda çok sık rastlanması, Yunus Emre ilahilerine benzeyen manzum sözlerin belirli günlerde söylenmesi, Âşık Çelebi Tezkiresi ve Şakâyıku’n-Numâniye tercümesi gibi eserlerde onun Bolulu olduğunun ifade edilmesi bize Yunus Emre’nin Bolu’yla çok yakın bir ilgisinin olduğunu düşündürmektedir. Fuat Köprülü de Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar’da onun Bolulu olduğu kanaatini ileri sürer. Yunus Emre’nin yaşadığı yerin ve mezarının Eskişehir’de olduğu iyiden iyiye kesinleştiğine göre bütün bunlar ne anlama gelmektedir? Konunun üzerine gidilmesi ve Yunus Emre’nin Bolu’yla ilgisinin ortaya konması gerekmektedir.
Biz Yunus Emre’nin Bolu’yla olan münasebetini başka bir yazıda ayrıca ve daha ayrıntılı olarak ele almak niyetindeyiz. Burada Bolu-Mengen’de bulunan Yunus Emre makamıyla ilgili tespit ve derlemelerimize yer vermek istiyoruz.
Yunus Emre’yle ilgili Bolu sınırları içerisinde yer alan bulgulardan biri de bir makamdır. Bu makam Mengen’e bağlı Gökçesu beldesinde bulunan Hayranlar Köyü, Yunuslar Mahallesi’nde yer almaktadır. Bu, Yunuslar isminin nereden geldiğini araştıran yetkililer köylülerin burada Yunus Emre’nin mezarının olduğu iddiasını değerlendirmeye almışlardır. Bu köyde harap olmuş bir avlu içerisinde iyiden iyiye toprağa gömülmüş çeşitli mezar taşları yer almaktadır.
Bu mezar etrafında zamanla köyde bir kültür ortaya çıkmıştır. Bazı köylüler, çok önceleri büyüklerinin Yunus Emre’nin ilahilerini türkü söyler gibi söylediklerini beyan etmişlerdir. Ayrıca kadınlar ölen çocuklarını burada yıkamakta ve “Aldık, sattık!” gibi ifadeler kullanmaktadırlar.
Kültür Bakanlığı envanterinde buradaki mezarın Yunus Emre’nin hocası Yunusiyye adında birine ait olduğu belirtilmektedir. Bu zatın Yunus Emre’nin hocası olduğu da söylenmektedir. Köylüler ise burasının Yunus Emre’nin mezarı olduğu hususunda ısrarcıdır. Anlatıldığına göre Yunus Emre bu köyde misafir kalmış ve burada vefat etmiştir. Onun vefatı bir yolculuk sırasında burada gerçekleşmiştir. Etrafı yığma taşla kare şeklinde çevrili yerde iki adet şahide yer almaktadır. Ayrıca mezarın çevresinde Roma döneminden kaldığı anlaşılan iki adet yuvarlak sütun başı ve başka bazı sütun parçaları yer almaktadır.
Köylüler mahallenin “Yunuslar” adından hareketle burada Yunus isminde iki zatın yaşamış olduğunu söylemektedir.
Bu mezarlıkta bulunan ve toprağa gömülmüş halde duran sütunlar ve mezar üzerinde Almanlar, 1930’lu yılların başında araştırma yapmışlardır. Daha sonra 1981’de Almanya-Köln Üniversitesi’nden gelen başka bir Alman grubu buradaki mezarı incelemiştir. 1930’lu yıllarda çekilen fotoğraflar son gelen araştırmacılar tarafından köylülere gösterilmiştir. Almanlar sütun üzerinde bulunan yazıyı incelemişler ve burada “Ey büyük bilgin her fani gibi ölüm geldi seni de buldu. Senin hatırana ithafen bu taş dikildi.” yazdığını söylemişlerdir. (Bu bilgiler Mengen-Gökçesu beldesi Hayranlar Köyü, Yunuslar Mahallesinde ikamet eden 1943 doğumlu Ali Kemal Erdoğan’dan 13 Nisan 2021 tarihindeki görüşmemizde derlenmiştir. Ali Kemal Erdoğan, 80’li yıllarda mahallede muhtar olarak görev yapmıştır.)
Sonuç olarak Bolu ve çevresinde, özellikle de Mengen’de Yunus Emre’nin izlerini bariz bir şekilde görmekteyiz. Onun Bolu’da makamının, en azından Yunus ismine izafe edilen bir mezarın bulunuyor olması, hayatıyla ilgili biyografik kaynaklarda Bolu ismine rastlamamız, bazı ilçelerde ilahilerinin söylenmesi Bolu ve ilçelerinde Yunus Emre’nin izlerini takip etmemizi mümkün kılmaktadır. Onun veya takipçilerinin Bolu’daki izlerini detaylı araştırmalarla ortaya koymak gerekmektedir. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
