Dörtdivan’ın Sümme Yaylası'ndaki Harabeler
Dörtdivan ve civarı, çok kadim yerleşim yerlerine sahiptir. Bugün ilçenin sınırları içerisinde yer alan höyük, harabe, binaların temelinde kullanılan bazı taşlar bunu göstermektedir. Bunlardan en ilgi çekici olanı Deveciler köyünde bulunan höyüktür. Yalnız burası koruma altındadır ve bu höyükte neyin yer aldığı bilinmemektedir. İleride yapılacak araştırmalarla höyük ve Dörtdivan’ın diğer bilinmeyenleri hakkında daha kapsamlı şeyler söylemek mümkün olabilecektir. Biz bu yazıda Deveciler’in yaylası olan Sümme Yaylası’ndaki bir şehir harabesini söz konusu edeceğiz.
Deveciler’in yaylası olan Sümme Yaylası’nda bir şehir harabesini andıran kalıntılar vardır. Burada bazı çömlek parçaları, üzerinde zincir izi bulunan bir taş, daha eskilerde burada bulunan fakat şimdi yok olmuş bir yılanlı kuyu ve yayla evlerine uzanan eski bir yol dikkat çekmekte, burada eskiden önemli bir yerleşim yeri olduğuna işaret etmektedir.
Burayla ilgili olarak da elimizde pek fazla malumat bulunmamaktadır. Fakat Sümme Yaylası’nda yapılacak araştırmaların Dörtdivan’ın tarihine ışık tutacağını, yerleşim yeri olarak kullanılmış yerlerin tespit edilmesine fayda sağlayacağını düşünmekteyiz.
Sümme Yaylası’nda eskiden bir yerleşim yerinin olduğuna işaret eden hususlardan birisi Kayser Çeşmesi’dir. Kayser Çeşmesi bu açıdan oldukça önemlidir. Ali Rıza Ünlü, Gerede Tarihi’nde bundan Yalacık Köyü’nde diye söz etmektedir (Gerede Tarihi, s. 84.). Bu çeşme Deveciler Mahallesi’nin yaylası olan Sümme Yaylası’nda yer almaktadır. Bu çok eski bir çeşmedir ve köylüler arasında bu adla bilinmektedir. Çeşme yakın zamanda tamir görmüştür. Suyu oldukça lezzetlidir ve genel olarak azalmamaktadır. Fakat biz yaylaya gittiğimizde uzun zamandan beri yaylanın ve ilçenin yağmur almamasından ötürü çeşmeden su akmıyordu.
Kayser Çeşmesi’nin ismi oldukça ilgi çekicidir. İsmin buraya nasıl konduğu bilinmemektedir. Bu ismin Bizans hükümdarlarının unvanı olan “kayser”le bir ilgisi olmalıdır. Çeşme Dörtdivan ve çevresinde en azından eski bir Roma yerleşkesi olduğuna işaret etmesi açısından dikkat çekicidir.
Sümme Yaylası’nda dikkat çeken yerlerden birisi de yayla evlerinin olduğu yere giden bir yoldur. Bu yol ne kadar bozulmuş olsa da kenarda dizili taşlardan buranın yol olarak kullanıldığı ve bir zamanlar işlek olduğu anlaşılmaktadır. Hatta bu yol yakın zamanlara kadar Dörtdivanlılar tarafından da kullanılmıştır.
Fahri Kayaalp’in bize verdiği bilgilere göre bu yaylada önceden bir yılanlı kuyu da bulunmaktaymış. Bu kuyuda ince ve uzun yılanlar varmış. Suyunun aşırı kullanımı yüzünden kuyu zamanla kaybolmuş. Kayaalp’in verdiği bilgilerden birisi de “kralın evi” diye bilinen bir mevkiyle ilgidir. Bu yerle ilgili başka herhangi bir malumat mevcut değildir. Ancak bu isim de yaylanın geçmişine ışık tutabilir.
Etrafta bir şehir harabesi olduğunu hissettiren hususların en önemlisi herhalde dağınık bir biçimde etrafta duran taşlardır. Bu taşların yapı harabeleri olduğu anlaşılmaktadır. Fakat bu hususta daha açık şeyler söyleyebilmeye ihtiyaç vardır. Biz bundan mahrumuz. Ancak etrafta bulunan çömlek parçaları ve bu yazının bazı yerlerinde ifade edilen bazı deliller bir zamanlar burada bir yerleşim yeri olduğunu ispat etmektedir. Ayrıca harabelerin hemen aşağısında yer alan derenin içerisindeki bir taş ve üzerindeki izler bu taşın çok önceleri bir amaç için kullanıldığı göstermektedir. Taş, üzerindeki izlerden ötürü “zincirli taş” olarak bilinmektedir.
Bütün bunlar Dörtdivan’ın Deveciler Mahallesi’ne ait Sümme Yaylası’nın bir zamanlar yerleşim yerlerinden olduğunu açık bir şekilde göstermektedir. Bu şehir hangi dönemde kurulmuş, burada kimler yaşamış, bura etrafında ortaya çıkan efsane ve hikâyeler mevcut mudur, bu sorulara açık bir cevap verebilmek şu an mümkün değildir. Sümme Yaylası’nda bir kazı çalışması yapılmadan bu harabe hakkında net şeyler söylemek oldukça zor görünmektedir. Yasin ŞEN
Dörtdivan ÇPAL
Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni
